Ημερομηνία – σταθμός σήμερα για τον κόσμο του μπάσκετ και τους απανταχού φίλους του αθλήματος. Κανονικά θα έπρεπε να αποτελεί αργία και να μην διεξάγεται κανένας αγώνας σε καμία χώρα.
6 Νοέμβρη λοιπόν του μακρινού 1861 στο Ontario του Καναδά, βλέπει για πρώτη φορά το φως ο ευεργέτης όλων μας, ο James Naismith. Για όποιον αφελή δεν γνωρίζει, ο Naismith είναι ο εφευρέτης και δημιουργός του αθλήματος του Basketball! Ας αφηγηθούμε όμως κι εμείς το ποιες συνθήκες οδήγησαν στο να γεννηθεί αυτό το άθλημα που όλοι εμείς σήμερα λατρεύουμε να παρακολουθούμε ώρες ολόκληρες:
Όλα ξεκίνησαν με τον Dr. James Naismith, το γιο δύο μεταναστών από τη Σκωτία, οι οποίοι είχαν πάει στον Καναδά.
Ήταν ένα κρύο και βροχερό χειμωνιάτικο απόγευμα του 1891 όταν ο Καναδός, που προσελήφθη ως επικεφαλής γυμναστής στο Κολέγιο της YMCA (Χριστιανική Αδελφότητα Νέων, γνωστό και ως Χ.Α.Ν.) στο Springfield της Μασαχουσέτης, καθόταν προβληματισμένος στο γραφείο του και σκεφτόταν πώς θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα παιχνίδι για να παίζουν οι μαθητές του σε κλειστό χώρο και ταυτόχρονα να είναι ενδιαφέρον και θεαματικό. Η ώρα περνούσε κι άρχισε ν’ απογοητεύεται. “Άδικα πονοκεφαλιάζω”, είπε και εκνευρισμένος πέταξε στο καλάθι των σκουπιδιών ένα τσαλακωμένο χαρτί, που όση ώρα σκεφτόταν, το ταλαιπωρούσε στα χέρια του.
Το χάρτινο μπαλάκι μπήκε στο καλάθι και τότε ο Naismith, σαν να χτυπήθηκε από ηλεκτρικό ρεύμα, πετάχτηκε όρθιος. Και έτσι ξεκίνησαν όλα. Η ενστικτώδης κίνηση που έκανε, του έδωσε την ιδέα πάνω στην οποία θα στήριζε το παιχνίδι. Ο Naismith είχε σπουδάσει θρησκευτικά, αλλά τον κέρδισε ο αθλητισμός γιατί, όπως έλεγε κι ο ίδιος, “πιο εύκολα μπορώ να επηρεάσω τους νεαρούς να γίνουν Χριστιανοί μέσω του αθλητισμού, παρά με το κήρυγμα”. Ο οραματιστής Naismith λοιπόν σκεφτόταν: “θα είναι παιχνίδι με μπάλα, αλλά όχι ποδόσφαιρο που είναι επικίνδυνο. Οι παίκτες δεν θα μπορούν να τρέχουν με την μπάλα, άρα δεν θα γίνονται τάκλιν, άρα δεν θα υπάρχουν τραυματισμοί”. Το επόμενο πρόβλημα ήταν και το πιο βασικό: Πώς το παιχνίδι θα γινόταν ανταγωνιστικό. Έτσι αποφάσισε να βάλει τα κουτιά να κρέμονται πάνω από τα κεφάλια των παικτών. Το πρωί ο Naismith βρήκε τον κ. Stebins, επιστάτη του κολεγίου και του ζήτησε δύο κουτιά.
Ο επιστάτης απάντησε αρνητικά, αλλά είπε στον καθηγητή μας ότι έχει δύο καλάθια από ροδάκινα να του δώσει.
Ο Naismith πήρε τα καλάθια και τα κρέμασε στο μπαλκόνι του γυμναστηρίου, είχε ύφος 3 μέτρα και 5 εκατοστά. Αυτό το ύψος έχουν μέχρι και σήμερα τα καλάθια του Basket.
Στις 21 Δεκέμβρη λοιπόν στις 11.30 ο Καναδός περίμενε τους μαθητές του να τους παρουσιάσει το νέο παιχνίδι. Νωρίτερα τους είχε δείξει κι άλλα παιχνίδια, αλλά οι μαθητές του τα απέρριψαν, γελώντας ειρωνικά.
Η αγωνία του νεαρού καθηγητή ήταν μεγάλη. “Έι, άλλο ένα νέο παιχνίδι” φώναξε ένας μαθητής, μόλις μπήκε στο γυμναστήριο.
“Δοκιμάστε κι αυτό και αν δεν σας αρέσει, δεν θα σας παρουσιάσω ποτέ κανένα άλλο” είπε ο James.
Στη συνέχεια χώρισε τους 18 μαθητές του σε δύο ομάδες των 9 ατόμων και έβαλε τους δύο αρχηγούς να σταθούν στη μέση του γηπέδου. Πέταξε την μπάλα ψηλά ανάμεσα τους. Ήταν το πρώτο Jump Ball.
Οι δύο νέοι πήδηξαν να διεκδικήσουν την μπάλα και… ήταν γεγονός: το πρώτο παιχνίδι Basket είχε αρχίσει. Οι παίκτες, αφού δεν μπορούσαν να τρέχουν κρατώντας την μπάλα στα χέρια, άρχισαν να αλλάζουν πάσες και να προσπαθούν να τη βάλουν στο καλάθι, αυτό δηλαδή που κάνουν σήμερα εκατομμύρια άνθρωποι σ’ ολόκληρη τη γη.
Τα γέλια και οι φωνές των μαθητών του Naismith αντηχούσαν στο παλιό γυμναστήριο. Οι παίκτες, φορώντας μακρύ παντελόνι και μπλούζα, απολάμβαναν το νέο παιχνίδι και ο δάσκαλος τους κοιτούσε γεμάτος περηφάνια.
Μετά από μισή ώρα παιχνιδιού κι ενώ είχε μπει ένα μόνο καλάθι, οι μαθητές ήταν εξουθενωμένοι, αλλά ευτυχισμένοι. Το “μικρόβιο” του BasketBall τους είχε κατακτήσει για τα καλά. Tο τελικό σκορ ήταν 1-0. Το νικητήριο καλάθι έβαλε ο William R. Chase από απόσταση 7,6 μέτρων μακριά.
Τον Ιανουάριο του 1892, όταν οι μαθητές γύρισαν από τις διακοπές των Χριστουγέννων, άρχισαν να δίνουν αγώνες με τα γειτονικά σχολεία που κι αυτά είχαν αρχίσει να παίζουν το νέο παιχνίδι.
Το Μάρτιο της ίδιας χρονιάς, διοργανώθηκε στο Springfield το πρώτο τουρνουά Basket μεταξύ των μαθητών του κολεγίου. Διάφορες γυναίκες που παρακολουθούσαν τους αγώνες από το μπαλκόνι πρότειναν να παίξουν κι αυτές. Μόλις τελείωσαν οι αγώνες των αντρών, οι γυναίκες μπήκαν στο γήπεδο και έπαιξαν. Ήταν ένα πρωτόγνωρο θέαμα, καθώς φορώντας μακριά φουστάνια προσπαθούσαν να τρέξουν και να βάλουν την μπάλα στο καλάθι. Δεν το κατάφεραν, αλλά μην ξεχνάμε ότι αυτό που μετράει στον αθλητισμό είναι η προσπάθεια.
Την άνοιξη, το παιχνίδι μεταφέρθηκε έξω. Εκεί έστησαν δύο σιδερένιους πασσάλους και κρέμασαν σ’ αυτούς τα καλάθια. Το Basket είχε ανοίξει τις πόρτες του και είχε ξεκινήσει για να κατακτήσει τον κόσμο.
Μια μέρα ένας φοιτητής, εν ονόματι Frank Mahan, επισκέφτηκε τον Naismith στο γραφείο του.
-“Dr. Naismith, πώς σκοπεύετε να ονομάσετε το νέο παιχνίδι;”, τον ρώτησε.
Ο καθηγητής του απάντησε ότι δεν είχε αποφασίσει ακόμη για το όνομα του παιχνιδιού.
-“Να το πούμε Naismith – Ball”, πρότεινε ο Mahan.
-“Αυτό το όνομα θα σκότωνε κάθε παιχνίδι”, απάντησε γελώντας ο καθηγητής.
-“Τότε γιατί να μην το πούμε Basket – Ball; Εξάλλου παίζεται με δυο καλάθια και μια μπάλα”, αντιπρότεινε ο νεαρός.
Ο Naismith συμφώνησε αμέσως, έδωσε το χέρι του στον μαθητή του και του είπε:
-“Μπράβο, αυτά είναι το όνομα που του αξίζει”.
Το ωραιότερο παιχνίδι του κόσμου είχε βρει το όνομα του. Ο James Naismith ήταν ο πατέρας του και ο Frank Mahan ο νονός του.
Το πάνθεον πλέον του παγκοσμίου Basketball ονομάζεται Hall Of Fame και μπροστά έχει τοποθετηθεί το όνομα του δημιουργού του αθλήματος, «The Naismith Memorial Basketball Hall of Fame». Τα αγάλματα που βλέπετε και στη φωτογραφία έχουν στηθεί το ένα στο Almonte του Ontario στον Καναδά, δηλαδή τον τόπο γέννησης του καθηγητή, και το άλλο έχει εγερθεί στο Springfield Massachusetts, τον τόπο δηλαδή γέννησης του αθλήματος, έξω από το κτήριο όπου στεγάζεται το μπασκετικό Hall Of Fame! Στις φωτογραφίες βλέπουμε επίσης τον Dr. James μόνο του ή με την ομάδα Basket του πανεπιστημίου του Kansas το 1899.
O James Naismith γεννήθηκε στις 6 Νοέμβρη του 1861 στο Ontario του Καναδά και πέθανε ύστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο στις 28 του ίδιου μήνα το 1939 στο Lawrence του Kansas στην Αμερική.
Μερικά αποφθέγματά του: «Η ανακάλυψη του μπάσκετ δεν ήταν ατύχημα, αλλά αναπτύχθηκε για να καλύψει μια ανάγκη»
«Να είσαι δυνατός στο σώμα, να έχεις καθαρό μυαλό, υψηλά ιδανικά»
«Είμαι βέβαιος ότι κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να αντλήσει περισσότερη ευχαρίστηση από τα χρήματα ή την εξουσία, απ’ όσο εγώ με το να βλέπω δυο μπασκέτες κάπου εκεί έξω”
«Τα παιχνίδια είναι το εργαστήριο της ανάπτυξης των ηθικών χαρακτηριστικών, αλλά δεν θα το πετύχουν αυτό από μόνα τους. Πρέπει να διεξάγονται καταλλήλως από αρμόδια άτομα»
«Το Basketball έχει πραγματικά τις ρίζες του στην Indiana, η οποία παραμένει το κέντρο του αθλήματος»
Χρόνια πολλά εκεί πάνω, “Dr. James”!
*** Αποσπάσματα του κειμένου είναι από το βιβλίο “Ένας αιώνας Μπάσκετ” του Τάκη Ευσταθίου.
